Actie 34: de structuurkwaliteit herstellen in de bovenloop van de Dommel en haar zijlopen, inclusief het aanpakken van knelpunten voor vismigratie

Thema 3: Waterkwaliteit

Een betere structuurkwaliteit heeft een positieve invloed op de ecologische toestand van een waterloop. Hoe meer afwisseling in de beekstructuur, hoe meer verschillende biotopen er ontstaan. Die verscheidenheid aan biotopen betekent op haar beurt een (potentieel) grotere diversiteit van dier- en plantensoorten in het water. Daarnaast neemt ook de rivierdynamiek toe, waardoor de zuurstofhuishouding in de waterkolom verbetert en de Dommel beter gewapend is tegen externe drukken zoals afvalwater of hitte.

Naast het verbeteren van de structuurkwaliteit is het ook belangrijk om barrières in de waterloop, zoals stuwen, bodemplaten en molens, weg te werken. Dat geeft vissen meer mogelijkheden: zonder barrières kunnen ze zich verplaatsen naar voortplantingsgebie- den, betere voedingsgebieden bereiken, vluchten voor vervuiling, hun leefgebied uitbreiden en waterlopen (her)koloniseren. Vooral voor zeldzame en kwetsbare soorten zoals de beekprik, de rivierdonderpad en de kopvoorn is het belangrijk om migratieroutes vrij te maken en betere leefgebieden te creëren.

Meerdere deelacties

Voor een herstel van de beekstructuur zijn verschillende deelacties nodig op waterlopen die beheerd worden door watering De Dommelvallei en de provincie Limburg. Het gaat onder meer om de volgende acties:

Structuurherstel van de Bolissenbeek ter hoogte van de Peerderbaan in Peer. Dit omvat onder meer het wegwerken van het vismigratieknelpunt stroomafwaarts van de Peerderbaan met een vispassage ter hoogte van de stuw. Er komt ook meer structuurvariatie in het traject tussen de Peerderbaan en de samenvloeiing met de Hoeverwijerloop. De verschillende scenario’s voor dit traject werden in 2021 onderzocht en afgestemd met de betrokkenen. Mogelijke ingrepen zijn een (gedeeltelijke) realisatie van een accoladeprofiel, een bodemverhoging, een (her)meandering en/of een extensiever ruimingsregime.
Herinrichtingswerken uitvoeren aan de Holvenloop tussen de Over ’t waterstraat en de Houtmolenstraat. Dit omvat onder meer het wegwerken van vismigratieknelpunten in de bovenloop. De problemen ontstonden nadat de Holvenloop en haar zijlopen in de jaren 1960 werden rechtgetrokken. Er werden ook bodemvallen geplaatst om de stroomsnelheid af te remmen. De gevolgen waren niet min: een versnelde waterafvoer, overstromingen in het centrum van Neerpelt en Overpelt, verdroging van natuur- en landbouwgebieden, belemmering van vismigratie en degradatie van fauna en flora. Sinds de jaren 1980 worden de gevolgen steeds ernstiger en dringt een herstel van de waterlopen zich op. Het huidige herstelproject maakt het mogelijk om enkele vismigratieknelpunten op te lossen en een hermeandering uit te voeren tussen de Over ’t waterstraat en de Houtmolenstraat. De eerste gesprekken met bewoners, grondeigenaars en landbouwers werden al gevoerd en het project kreeg een projecttoelage.
De structuurkwaliteit van de Dommel te Linde (Peer) verbeteren ter hoogte van de Cremerdijk.
De resterende barrières voor vismigratie wegwerken op de Bolissenbeek, de Kleinbeek en de Peerderloop. Het betreft vooral kleine vismigratieknelpunten zoals stuwen, die in de waterloop eenvoudig genivelleerd kunnen worden.

Engagement

De provincie Limburg zorgt voor technische ondersteuning, opmetingen en plannen. Watering De Dommelvallei neemt de algemene coördinatie op zich. De eerste twee deelacties worden op korte termijn uitgewerkt. De concrete uitvoering volgt nadien.